اشكال زدائی سرويس دهنده DHCP

هر كامپيوتر و يا دستگاه شبكه ای در شبكه های مبتنی بر پروتكل TCP/IP به منظور ارتباط با يكديگر می بايست دارای يك آدرس IP منحصر بفرد باشند. آدرس IP سرويس دهندگان می بايست ثابت در نظر گرفته شود تا امكان دستيابی به آنها توسط سرويس گيرندگان وجود داشته باشد . بر روی سرويس گيرندگان می توان آدرس IP  را به صورت دستی تنظيم و يا  از امكانات يك سرويس دهنده خاص كه مسئوليت ارائه آدرس IP و ساير اطلاعات مرتبط با پروتكل TCP/IP را برعهده دارد ، استفاده نمود .

DHCP

( برگرفته از  Dynamic Host Configuration Protocol  ) ، سرويس دهنده ای است كه مسئوليت  ارائه خدمات فوق در شبكه را برعهده دارد. اين سرويس دهنده به دلايل متعددی ممكن است نتواند خدمات خود را در اختيار سرويس گيرندگان قرار دهد  و يا به عبارت ديگر،  سرويس گيرندگان قادر به دريافت اطلاعات مربوط به تنظيمات پروتكل TCP/IP از آن نباشند .
در صورتی كه تنظيمات پروتكل TCP/IP كامپيوتر يك كاربر بگونه ای انجام شده است كه وی را ملزم به دريافت آدرس IP ( و ساير اطلاعات لازم نظير آدرس سرويس دهنده DNS و يا آدرس gateway ) از يك سرويس دهنده DHCP می نمايد ولی در عمل چنين اتفاقی نيافتد ، سرويس گيرنده فوق قادر به دريافت يك آدرس IP نخواهد بود . بديهی است كه در چنين مواردی نمی توان اين انتظار را داشت كه چنين كاربرانی بتوانند به منابع موجود بر روی يك شبكه دستيابی داشته باشند .
در ادامه به بررسی مشكلات احتمالی از دو زاويه سرويس دهنده DHCP و سرويس گيرندگان خواهيم پرداخت .

نسبت دهی آدرس نادرست 
يكی از متداولترين مسائل در ارتباط با يك سرويس دهنده DHCP ،‌ نسبت دهی آدرس های IP غيرقابل قبول است . مثلا" فرض كنيد كه در سرويس دهنده DHCP يك حوزه (scope) آدرس در محدوده  IP : 192.168.0.1 تا IP : 192.168.0.50  تعريف شده باشد . با توجه به محدوده فوق ، اين انتظار وجود دارد كه به تمامی سرويس گيرندگان شبكه آدرس هائی در محدوده فوق نسبت داده شود .
فرض كنيد كه يكی از سرويس گيرندگان بر روی شبكه قادر به برقراری ارتباط با سرويس دهنده DHCP نباشد . برای تشخيص اشكال ايجاد شده در اولين مرحله و به منظور كسب اطلاعات لازم در خصوص وضعيت پيكربندی پروتكل TCP/IP بر روی كامپيوتر كاربر از دستور ipconfig/all استفاده می نمائيم و مشاهده می گردد كه در مقابل دريافت يك آدرس از سرويس دهنده DHCP ، به اينترفيس كارت شبكه آن آدرسی نسبت داده شده است كه با   254 . 169 شروع می گردد . احتمالا" برای شما اين سوال مطرح خواهد شد كه چه اتفاقی افتاده است؟در صورتی كه به يك سرويس گيرنده بطور غيره منتظره يك آدرس IP اختصاص داده شده باشد كه با 254 . 169 شروع شده است ، اين موضوع به اثبات خواهد رسيد كه آدرس فوق توسط سرويس دهنده DHCP اختصاص نيافته است  و سرويس گيرنده قادر به برقراری ارتباط با سرويس دهنده DHCP نشده است . در چنين مواردی ، سرويس گيرنده خود اقدام به اختصاص يك آدرس IP با استفاده از يكی از ويژگی های ويندوز موسوم به APIPA ( برگرفته از Automatic Private IP Addressing  ) می نمايد .
شكل زير وضعيت ارتباط سرويس گيرنده با سرويس دهنده DHCP جهت دريافت آدرس IP را نشان می دهد .

عدم امكان برقراری ارتباط بين سرويس گيرنده و سرويس دهنده DHCP

شركت مايكروسافت ويژگی فوق را در ويندوز تعبيه نموده است تا شبكه های بسيار كوچك بتوانند خدماتی بسيار محدود را در اختيار مخاطبان خود قرار دهند . مثلا" در صورتی كه قصد ايجاد يك شبكه بسيار كوچك مبتنی بر سيستم عامل ويندوز را داشته باشيد ، مجبور نخواهيد بود كه آدرس های IP را در صورت عدم استفاده از يك سرويس دهنده DHCP به صورت دستی تنظيم نمائيد . APIPA ، بطور اتوماتيك يك آدرس IP كلاس B منحصربفرد را به هر يك از ماشين های موجود بر روی شبكه اختصاص خواهد داد . ويژگی فوق در شبكه های بسيار كوچك می تواند تا اندازه ای مفيد واقع شود ولی در شبكه های بزرگ امكان پذير نبوده و دارای كارآئی مناسبی نيست .
در صورتی كه يك سرويس گيرنده مجبور به استفاده از آدرس نسبت داده شده توسط APIPA شده است ( عليرغم وجود يك سرويس دهنده DHCP  در شبكه ) ، دليل آن می تواند اين موضوع باشد كه به درخواست وی برای اختصاص يك آدرس IP توسط سرويس دهنده DHCP پاسخ داده نشده است . عدم پاسخ گوئی به درخواست يك سرويس گيرنده توسط سرويس دهنده DHCP می تواند دلايل متعددی داشته باشد . برای تشخبص علت بروز اينچنين مشكلی می توان بر روی يك و يا چند سرويس گيرنده ديگر متمركز و وضعيت تنظيمات پروتكل TCP/IP آنها را مشاهده نمود ( استفاده از دستور ipconfig/all ) . در صورتی كه ساير سرويس گيرندگان قادر به دريافت يك آدرس IP از سرويس دهنده DHCP می باشند ، می توان اين احتمال را كه سرويس دهنده DHCP در انجام وظايف خود با مشكل مواجه شده است را كنار گذاشت و بر روی سرويس گيرنده ای كه قادر به دريافت آدرس IP نمی باشد متمركز گرديد .
علت بروز مشكل فوق بر روی يك سرويس گيرنده ممكن است در ارتباط با سخت افزار نصب شده باشد . به عنوان نمونه ممكن است كارت شبكه به درستی نصب نشده باشد و يا درايور آن به درستی انتخاب نشده باشد و يا كابل شبكه به درستی به كارت شبكه متصل نشده باشد و يا سر ديگر كابل به درستی به هاب و يا سوئيچ متصل نشده باشد . عدم تطابق نرخ مبادله اطلاعات اينترفيس كارت شبكه با هاب و يا سوئيچ و يا بروز اشكال در پورت سوئيچ و هاب كه سرويس گيرنده به آن متصل شده است از ديگر عوامل احتمالی بروز مشكل ارتباطی بين سرويس گيرنده و سرويس دهنده DHCP  است  .
همانگونه كه اشاره گرديد با توجه به اين كه صرفا" يك سرويس گيرنده دارای مشكل دريافت يك آدرس IP است ، نمی توان سرويس دهنده DHCP را مقصر اين كار دانست . به عبارت ديگر ، در صورتی كه ساير سرويس گيرندگان قادر به دريافت موفقيت آميز آدرس IP باشند قطعا" سرويس دهنده DHCP كار خود را به درستی انجام داده است . در اين رابطه يك احتمال وجود دارد كه ممكن است مشكل را به سرويس دهنده DHCP مربوط نمايد : عدم وجود آدرس IP كافی به منظور اختصاص به سرويس گيرندگان . در صورت بروز اين مشكل ، می بايست حوزه آدرس های IP تعريف شده بر روی سرويس دهنده DHCP افزايش يابد تا سرويس گيرندگان بيشتری بتوانند آدرس IP خود را از آن دريافت نمايند . 

متداولترين مسائل سرويس دهنده DHCP
در صورتی كه چندين سرويس گيرنده دارای مشكل دريافت آدرس IP باشند ، به احتمال زياد مشكل مربوط به سرويس دهنده DHCP خواهد بود . در چنين مواردی لازم است كه به دقت بررسی شود كه آيا سرويس دهنده DHCP از طريق شبكه قابل دستيابی است ؟ بدين منظور می توان از طريق چندين سرويس گيرنده ، سرويس دهنده DHCP را ping نمود . نتايج حاصل از اين كار می تواند به خوبی وضعيت ارتباط با سرويس دهنده DHCP در شبكه را مشخص نمايد . 
در صورتی كه سرويس دهنده DHCP قادر به برقراری ارتباط با ساير سرويس گيرندگان موجود در شبكه باشد ، می توان اين موضوع را بررسی نمود كه آيا سرويس دهنده DHCP دارای يك آدرس IP سازگار با حوزه تعريف شده است ؟ مثلا" در صورتی كه حوزه تعريف شده در محدوده IP : 192.168.0.1 تا IP : 192.168.0.50  باشد ، سرويس دهنده قادر به اختصاص آدرس های فوق به سرويس گيرندگان نخواهد بود مگر اين كه خود دارای يك آدرس ايستا در محدوده فوق نظير IP : 192.168.0.0  و يا   IP : 192.168.0.51 باشد .
در صورت عدم حل مشكل ، می بايست موارد ديگری را بررسی نمود . مثلا" می بايست اطمينان حاصل نمود كه آيا سرويس دهنده DHCP توسط اكتيو دايركتوری authorized شده است تا بتواند آدرس های IP را اختصاص دهد؟ همچنين ، می بايست فعال بودن حوزه تعريف شده و اجرای سرويس های ضروری بر روی سرويس دهنده DHCP را بررسی نمود .

تناقض (conflict) بين آدرس های IP
يكی ديگر از مسائل در ارتباط با سرويس گيرندگان و سرويس دهنده DHCP ، ايجاد conflict بين آدرس IP سرويس گيرندگاناست . در صورتی كه آدرس IP بر روی سرويس گيرندگان به صورت دستی تنظيم شده باشد شايد بتوان خطاء فوق را قابل قبول دانست ، ولی در صورتی كه با صراحت بر روی هر سرويس گيرنده اعلام شده است كه آدرس IP می بايست به صورت پويا و از يك سرويس دهنده DHCP دريافت گردد ، بروز conflict بين آدرس های تخصيص يافته به سرويس گيرندگان در مرحله اول غيرمنطقی بنظر می رسد و پرسش های فراوانی را در ذهن ايجاد می نمايد . قبل از هر چيز لازم است به اين موضوع اشاره گردد كه در زمان تعريف يك حوزه در سرويس دهنده DHCP ، اين مسئوليت سرويس دهنده DHCP است كه اين اطمينان را ايجاد نمايد كه آدرس های درون حوزه صرفا" به يك سرويس گيرنده در هر لحظه نسبت داده می شوند .
مشكل فوق به دو دليل زير ممكن است ايجاد شده باشد :

• تنظيم دستی آدرس IP بر روی يكی از سرويس گيرندگان : پس از مشخص شدن اين موضوع كه كداميك از سرويس گيرندگان دارای آدرس IP تكراری و مشابه می باشند ، ممكن است با بررسی تنظيمات پروتكل TCP/IPمشاهده گردد كه بر روی يكی از آنها اختصاص آدرس IP به صورت دستی انجام شده است ( آدرسی اختصاص داده شده كه در محدوده حوزه تعريف شده بر روی سرويس دهنده DHCP است ) و بر روی سرويس گيرنده ديگر ، روش دريافت آدرس IP به صورت پويا و از طريق يك سرويس دهنده DHCP تعريف شده است . بدين منظور لازم است محدوديت های لازم در خصوص تغيير پيكربندی پروتكل TCP/IP توسط كاربران اعمال تا از تكرار اينگونه مسائل در شبكه پيشگيری بعمل آيد .

• استفاده از چندين سرويس دهنده DHCP كه حوزه های تعريف شده بر روی آنها دارای نقاط مشترك است . در صورتی كه بر روی يك شبكه صرفا" از يك سرويس دهنده DHCP استفاده می گردد ، شايد هرگز روی اين موضوع فكر نكنيد كه عامل بروز conflict وجود يك سرويس دهنده DHCP ديگر در شبكه باشد . ولی همواره اين احتمال وجود خواهد داشت كه يك سرويس دهنده DHCP ناشناس در شبكه شما نصب و پيكربندی شده باشد كه با سرويس دهنده اصلی DHCP شبكه conflict دارد .
  توجه داشته باشيد كه در ويندوز 2000 و 2003 به منظور پيشگيری از بروز اينچنين مسائلی ، می بايست يك سرويس دهنده DHCP توسط اكتيو دايركتوری authorized گردد . صرفا"  پس از انجام اين كار است كه سرويس دهنده DHCP قادر به ارائه آدرس های IP به متقاضيان خواهد بود . همانگونه كه اشاره گرديد اين ويژگی در ارتباط با سرويس دهندگان DHCP مبتنی بر ويندوز صادق است و سرويس دهندگان DHCP كه بر روی ساير سيستم های عامل اجراء می شوند اين آزادی عمل را خواهند داشت كه بتوانند آدرس های IP را به سرويس گيرندگان نسبت دهند بدون اين كه مجبور باشند توسط اكتيو دايركتوری Authorized شوند.
  مشكل فوق صرفا" به نصب يك سرويس دهنده DHCP ديگر ( نظير يك سرويس دهنده DHCP بر روی لينوكس )  مربوط نمی شود و اين احتمال وجود دارد كه يك دستگاه access point بی سيم و يا روتر باعث بروز اينچنين مشكلی شده باشند . برخی از دستگاه های فوق دارای يك سرويس دهنده DHCP تعبيه شده درون خود می باشند كه عموما" از محدوده آدرس IP : 192.168.0.x تا IP : 192.168.1.x  استفاده می نمايند . در صورتی كه حوزه تعريف شده بر روی اينگونه دستگاه ها مشابه سرويس دهنده DHCP موجود در شبكه باشد ، ممكن است شرايطی بوجود آيد كه دو سرويس دهنده DHCP اقدام به ارائه آدرس های IP از يك address poll مشابه و يكسان نمايند .

 خلاصه
در اين مطلب اشاره گرديد كه يك سرويس دهنده DHCP ممكن است به دلايل متعددی با مشكل مواجه گردد و نتواند خدمات و يا وظايف از قبل تعريف شده خود را در اختيار سرويس گيرندگان قرار دهد . در اكثر موارد ، عدم امكان برقراری ارتباط بين سرويس گيرندگان و سرويس دهنده DHCP و دريافت آدرس IP عامل بروز مشكلات است .